Nod opsiynau newydd yw mynd i'r afael â risgiau tanau gwyllt cynyddol wrth i ddigwyddiadau a chostau gynyddu
Mae Gwasanaeth Tân ac Achub Canolbarth a Gorllewin Cymru (MAWWFRS) wedi cwblhau proses ymgysylltu arloesol i lunio ei ddull o ddelio â thanau gwyllt yn y dyfodol, gan ddod â staff gweithredol, rheolwyr tir, asiantaethau partner a chynrychiolwyr cymunedol ynghyd mewn cyfres o weithdai "Ystafell Gytbwys".
Sicrhaodd y dull Ystafell Gytbwys fod pob llais yn cael ei glywed yn gyfartal, gan feithrin cydweithio a chyd-ddylunio atebion i un o heriau mwyaf dybryd y Gwasanaeth: y risg a'r effaith gynyddol o danau gwyllt ledled Cymru.
Pam mae’n Bwysig
Mae tanau gwyllt yn cynyddu mewn amlder a difrifoldeb, wedi'u hysgogi gan newid hinsawdd a phwysau defnydd tir. Maen nhw’n peri risgiau sylweddol i ddiogelwch diffoddwyr tân a chymunedau, yn niweidio ecosystemau, ac yn straen ar adnoddau.
- Mae 65% o danau gwyllt yng Nghanolbarth a Gorllewin Cymru yn fwriadol (cyfartaledd 10 mlynedd).
- Mae digwyddiadau tân glaswellt wedi amrywio'n sylweddol yn ystod y blynyddoedd diwethaf. Yn 2022, cofnodwyd 1,224 o danau. Dyma un o'r blynyddoedd gwaethaf ar gofnod. Yna gostyngodd y niferoedd i 671 yn 2023 a 381 yn 2024. Fodd bynnag, mae 2025 eisoes wedi gweld cynnydd sydyn, gyda 1,257 o ddigwyddiadau hyd yn hyn - gan ragori ar 2022 a nodi'r cyfanswm uchaf yn y blynyddoedd diwethaf.
- Cododd damweiniau cerbydau sy'n gysylltiedig ag ymateb i danau gwyllt i 102 o ddigwyddiadau yn 2024/25, gan ychwanegu pwysau cost sylweddol.
- Er gwaethaf gostyngiad o 43% mewn tanau glaswellt yn 2024 oherwydd tywydd gwlyb, mae llystyfiant heb ei reoli yn cynyddu llwythi tanwydd yn y dyfodol, gan gynyddu'r risg yn ystod cyfnodau sych.
Yr Hyn a Gyflawnwyd
Dros ddau weithdy a sesiwn canlyniadau ar-lein, cynhyrchodd a phrofodd cyfranogwyr ystod eang o syniadau yn erbyn meini prawf diogelwch diffoddwyr tân a chymunedol hanfodol, cydymffurfiaeth gyfreithiol a chynaliadwyedd ariannol. O ganlyniad i'r broses hon, cytunwyd ar bum maen prawf dymunol ar gyfer arfarniad yn y dyfodol: Cydweithio a Phartneriaeth, Atal yn Gyntaf, Gallu a Chysondeb Arbenigol, Dysgu a Gwelliant Parhaus, a Cyflawnadwyedd a Chysondeb Polisi. O hyn, crëwyd rhestr hir wedi'i mireinio o gynigion yn set ffocws o opsiynau i'w gwerthuso a'u hystyried gan y weithrediaeth.
Yr Opsiynau Mireinio
Mae'r set derfynol o wyth canlyniad craidd, ynghyd ag un galluogwr trawsbynciol yn rhychwantu atal, amddiffyn, ymateb ac adferiad:
- Galluogwr Trawsbynciol: Cyfathrebu ac Integreiddio Data – mae cysylltedd dibynadwy a rhannu gwybodaeth yn sail i bob opsiwn arall.
- Atal: Addysg, Cyswllt, a Newid Ymddygiad – continwwm o ymgyrchoedd cyhoeddus, ymgysylltu â ffermwyr, a dysgu ar ôl digwyddiad.
- Cysoni â Pholisi a Chymhorthdal: Manteisio ar y Cynllun Ffermio Cynaliadwy i ymgorffori atal tanau gwyllt mewn rheolaeth tir bob dydd.
- Diogelwch: Technoleg, Gwybodaeth a Mapio - dronau, data lloeren, ac apiau ar gyfer ymwybyddiaeth risg amser real.
- Offer Gwarchod Personol, Lles ac Offer: Buddugoliaethau cyflym a buddsoddiad hirdymor i ddiogelu iechyd a morâl diffoddwyr tân.
- Ymateb: Timau Tanau Gwyllt Arbenigol a Cherbydau Modiwlaidd/Hyblyg – gallu pwrpasol ac adnoddau ystwyth ar gyfer tirwedd wledig.
- Gallu Awyr: Datblygiad cydweithredol asedau diffodd tân o'r awyr, gan gynnwys dronau a chefnogaeth hofrennydd a rennir.
- Adferiad: Camau Gweithredu Ôl-ddigwyddiad wedi'u Targedu – ailymweliadau strwythuredig, diweddariadau gwybodaeth, a gorfodi i leihau ailadrodd.
Y Camau Nesaf
Mae'r opsiynau hyn bellach wedi'u gwerthuso yn erbyn y meini prawf y cytunwyd arnynt, gydag argymhellion wedi'u cyflwyno i Dîm Arweinyddiaeth Weithredol GTACGC, lle canolbwyntiodd trafodaethau ar flaenoriaethu, dilyniannu ac integreiddio i strategaeth tanau gwyllt y Gwasanaeth a Chynllun Rheoli Risg Cymunedol (CRMP) 2040 i'w cyflawni.
Dywedodd Iwan Cray, Dirprwy Brif Swyddog Tân Gwasanaeth Tân ac Achub Canolbarth a Gorllewin Cymru: